Półpasiec, nazywany również herpes zoster, to bolesna wysypka skórna, którą wywołuje ten sam wirus odpowiedzialny za ospę wietrzną.
W tym artykule przedstawiamy, czym jest półpasiec, co go powoduje, kto jest najbardziej narażony na jego rozwój oraz jak można się przed nim chronić lub go leczyć.
Choroba objawia się bolesnymi zmianami skórnymi w postaci wysypki i pęcherzy.
Powoduje ją wirus ospy wietrznej i półpaśca – ten sam, który wywołuje ospę wietrzną, będącą chorobą silnie zakaźną.
Ospa zwykle dotyka dzieci i powoduje swędzące zmiany skórne, które zamieniają się w pęcherze.
Chociaż półpasiec nie przenosi się bezpośrednio między ludźmi, osoba z aktywnymi zmianami może zarazić innych ospą wietrzną, jeśli dojdzie do kontaktu z treścią pęcherzy.
Po przebyciu ospy wietrznej wirus nie znika całkowicie – pozostaje utajony w komórkach nerwowych i może ponownie się uaktywnić po latach, co prowadzi do wystąpienia półpaśca.
Objawy zwykle ograniczają się do jednej strony ciała i niewielkiego obszaru skóry.
Typowe oznaki to:
– ból, pieczenie lub uczucie mrowienia,
– nadwrażliwość skóry,
– zaczerwienienie i wysypka pojawiająca się kilka dni po rozpoczęciu bólu,
– pęcherzyki wypełnione płynem, które z czasem pękają i tworzą strupy,
– świąd.
U niektórych osób mogą też wystąpić objawy ogólne, takie jak:
– gorączka,
– ból głowy,
– światłowstręt,
– zmęczenie.
Najczęściej pierwszym sygnałem choroby jest ból, który u niektórych pacjentów może być bardzo silny.
W zależności od jego lokalizacji, bywa on mylony z dolegliwościami sercowymi, oddechowymi lub nerkowymi. Zdarza się również, że ból występuje bez towarzyszącej wysypki.
Wysypka ma często postać paska pęcherzyków obejmujących jedną stronę tułowia, ale może też pojawić się w okolicach oka, szyi czy twarzy.
Półpasiec może rozwinąć się u każdego, kto wcześniej chorował na ospę.
Największe ryzyko dotyczy jednak osób starszych.
Nie można zachorować na półpasiec, jeśli nigdy nie miało się kontaktu z wirusem ospy wietrznej.
Ponad 99% Amerykanów urodzonych przed 1980 rokiem miało ospę, nawet jeśli tego nie pamiętają.
Szacuje się, że jedna na trzy osoby w USA zachoruje na półpasiec w ciągu życia, zwykle po 50. roku życia.
Chociaż choroba może dotknąć również młodszych dorosłych i dzieci, to najczęściej występuje u seniorów oraz u osób z osłabionym układem odpornościowym.
Poza bólem i wysypką półpasiec może prowadzić do powikłań.
Najczęstszym z nich jest neuralgia popółpaścowa, czyli długotrwały ból nerwów w miejscach, gdzie wcześniej występowały zmiany skórne.
Ból ten może trwać wiele tygodni lub miesięcy i być tak silny, że nawet ubranie może wywoływać dyskomfort. Na szczęście, zazwyczaj ustępuje z czasem.
Inne możliwe powikłania to uszkodzenie wzroku lub słuchu, jeśli choroba pojawi się w okolicy oka lub ucha.
W rzadkich przypadkach może dojść do ciężkich powikłań, takich jak zapalenie płuc, mózgu, a nawet zgon.
Wczesne zastosowanie leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir, może pomóc skrócić czas trwania choroby i złagodzić objawy.
U zdrowych pacjentów, którzy podejmą leczenie odpowiednio wcześnie, objawy zazwyczaj ustępują w ciągu trzech do pięciu tygodni, a skóra goi się bez blizn.
Mimo to, niektórzy mogą nadal doświadczać przewlekłego bólu związanego z neuralgią.
W przypadku wystąpienia półpaśca można podjąć kilka działań łagodzących objawy:
– przykładanie zimnych, wilgotnych okładów na wysypkę,
– kąpiele w płatkach owsianych i stosowanie kremów łagodzących, np. z kalaminą,
– noszenie przewiewnej, bawełnianej odzieży,
– dbanie o higienę zmian skórnych i ich zakrywanie,
– stosowanie się do zaleceń lekarza odnośnie leków i środków przeciwbólowych,
– unikanie stresu i zapewnienie sobie odpowiedniej ilości odpoczynku.
Jeśli podejrzewasz u siebie półpasiec, warto jak najszybciej udać się do lekarza, by rozpocząć leczenie.
Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie jest szczepienie. CDC zaleca szczepionkę Shingrix osobom dorosłym powyżej 50. roku życia, niezależnie od przebytej wcześniej choroby.
Preparat został zatwierdzony przez FDA w 2017 roku, a dwie dawki zapewniają ponad 90% skuteczności w zapobieganiu półpaścowi oraz jego powikłaniom.
Choć półpasiec nie jest bezpośrednio zaraźliwy, to wirus, który go powoduje, już tak.
Osoba z aktywnymi zmianami może zarazić innych ospą wietrzną, jeśli wcześniej jej nie przeszli lub nie zostali zaszczepieni.
W takim przypadku nowo zakażona osoba nie rozwinie półpaśca, lecz ospę wietrzną.
Dlatego ważne jest, aby zachować ostrożność w kontakcie z osobami szczególnie narażonymi.
Jeśli przechodzisz półpasiec, zadbaj o:
– dokładne zakrywanie wysypki,
– częste mycie rąk,
– unikanie bliskiego kontaktu z niemowlętami, kobietami w ciąży i osobami z obniżoną odpornością.
Dzięki tym środkom zmniejszysz ryzyko przeniesienia wirusa na innych.